Herfstgras kan gevaarlijk zijn !
Nu de herfst nog zulke heerlijke dagen kent blijven veel paarden nog wat langer op het land. Maar juist nu schuilen er gevaren in dit gras voor koliek gevoelige paarden en voor hoefbevangenheid.
De meeste mensen weten dat ze voorzichtig moeten zijn met de frisse, groene weide in de lente. Maar dat slappe herfstgras kan net zoveel risico met zich mee brengen.
Weidegrassen bevatten veel oplosbare suikers en koolhydraten tijdens de groeifase. Door de zon spelen zich in het gras allerlei processen af om het gras te laten groeien. Als het koud is groeit het gras niet en worden de suikers niet opgebruikt om andere bouwstoffen te vormen. De suikers hopen zich op in de steel van het gras om later gebruikt te kunnen worden. Het gras is hierdoor goed verteerbaar en lekker zoet voor paarden.
Fructaan is een wateroplosbaar koolhydraat (een soort suiker) dat door de grasplant wordt gemaakt onder invloed van zonlicht. Het wordt gebruikt om te kunnen groeien. Wanneer de plant goed kan groeien wordt het geproduceerde fructaan direct verder verwerkt, maar als de groei stokt gaat de productie van fructaan nog een hele tijd door, zolang er tenminste zonlicht is. Zo wordt er alvast een voorraadje bouwstoffen aangelegd die de plant in staat stellen snel te groeien, zodra de omstandigheden in gunstige zin veranderen
Bij de koude ochtend temperaturen stopt de groei van gras, zodat het gevormde fructaan wordt opgehoopt. Het fructaan in gras varieert per seizoen, locatie, tijdstip etc. Ook is het ene paard gevoeliger voor fructaan dan het andere paard.
Nog niet zo lang geleden werd er gedacht dat eiwitten in het gras hoefbevangenheid konden veroorzaken. Hoefbevangenheid is een ziekte die paarden vooral in het voorjaar oplopen; een periode waarin gras net bemest is, uitbundig groeit en veel eiwitten bevat. Het lag voor de hand dat de eiwitten deze aandoening veroorzaakte,maar imiddels is gebleken dat fructaan de grote boosdoener is.
Aantasting darm-flora
Fructaan is een koolhydraat. Grote hoeveelheden koolhydraten veranderen de samenstelling van de darm-flora en kunnen gisting veroorzaken, waardoor tal van spijsverteringsproblemen ontstaan. Hierdoor kunnen koliekgevoelig paarden gaskoliek krijgen. Het is dus zaak goed op te letten bij omstandigheden zoals de laatste dagen; koude nachten en zonnige dagen.
Wanneer de groei geremd wordt doordat de omstandigheden niet optimaal zijn, hoopt het fructaan zich op in het gras. Oorzaken die de groei remmen zijn:
Te lage temperatuur
Wanneer de temperatuur te laag is kan het gras niet groeien. Is er toch voldoende zonlicht aanwezig dan wordt er fructaan geproduceerd dat wordt opgeslagen tot de temperatuur wel hoog genoeg is. Wanneer de temperatuur dan hoog genoeg is wordt het fructaan alsnog verbruikt.
Te weinig water
Als er te weinig water is om te kunnen groeien terwijl er wel veel zonlicht is, dan wordt er fructaan geproduceerd dat wordt opgeslagen tot de groei-omstandigheden gunstiger zijn. Zodra het dan gaat regenen wordt het fructaan alsnog gebruikt voor een razendsnelle groeispurt.
Te weinig voedingsstoffen
Als de plant niet goed kan groeien omdat er te weinig voedingsstoffen in de bodem zitten, dan wordt het met het zonlicht geproduceerde fructaan niet verbruikt en blijft in de plant zitten. In de praktijk betekent dit dat onbemest gras voor paarden gevaarlijker is dan bemest gras!
Met name in het voorjaar doet zich de situatie voor dat er voldoende water is, voldoende voedingsstoffen in de bodem beschikbaar zijn, er veel zonlicht is, maar de temperatuur nog erg laag is. Door de lage temperatuur kan het gras niet groeien dus wordt het zonlicht gebruikt om de voedingsstoffen om te zetten in fructaan.
Het fructaangehalte kan echter ook in andere jaargetijden hoog oplopen, afhankelijk van een aantal factoren.
Het weertype is erg belangrijk, waarbij factoren als temperatuur en de hoeveelheid zonlicht het verloop bepalen. Het fructaangehalte kan in vrij korte tijd drastisch veranderen: het kan in luttele uren de hoogte inschieten wanneer er veel zonlicht is maar de plant niet kan groeien, maar het kan ook vrij snel weer dalen zodra er omstandigheden optreden die verbruik van het fructaan mogelijk maken (hogere temperaturen, een regenbui).
Fructaan is oplosbaar in water, en net zoals alle opgeloste stoffen zorgt het dat het vriespunt omlaag gaat. Planten gebruiken fructaan dan ook om zichzelf tegen bevriezing te beschermen. Daarom loopt het fructaangehalte fors op zodra de temperatuur onder de 5 graden Celcius komt.
Het is ook bekend dat fructaan opgeslagen wordt in grasstoppels, dus zeer kort afgegraasde weitjes kunnen juist extra gevaarlijk zijn. Voor paarden die gevoelig zijn is het raadzaam weidegang te beperken als ’s nachts de temperatuur onder de 5°C is, gevolgd door zonnige dagen. Als het gras weer groeit boven de 15°C, worden deze suikers verbruikt en zullen dus niet ophopen. Het gevaar is dan geweken.
Samengevat:
• Als de temperatuur rond of onder het vriespunt is (geweest) blijft het risico het hele etmaal hoog.
• Bij warm zonnig weer is de beste graastijd ‘s nachts en ‘s ochtends.
• Bij warm bewolkt weer is de beste graastijd ‘s middags en ‘s avonds.
Gevaarlijk is het grazen:
• In de namiddag of vroege avond op een zonnige dag
• Op een zonnige dag waarbij de temperatuur onder de 15 graden Celcius blijft
• De hele dag na een nacht waarbij de temperatuur onder de 5 graden Celcius is gekomen
• Wanneer het gras een gebrek aan water of voedingsstoffen heeft
• Wanneer het gras kort is afgemaaid of afgegraasd
Veilig is het grazen:
• Vroeg in de ochtend als de temperatuur ‘s nachts niet onder de 5 graden Celcius is gekomen
• Tijdens een bewolkte dag wanneer het warmer is dan 15 graden Celcius
Gevoelige paarden moeten dus laat grazen ‘s avonds of heel vroeg in de ochtend voor de zon op is. Tussen de 5°C en 15°C op zonnige dagen loopt het risico gedurende de dag op. Als het overdag en ’s nachts boven de 15°C is, is er minder risico.
bron; NHK
